Czernica

Kościół p.w. św. Michała Archanioła

Wczesnogotycki kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła jest jednym z najbardziej interesujących obiektów sakralnych byłego województwa jeleniogórskiego. Na szczególną uwagę zasługuje bardzo dobrze zachowane wyposażenie wnętrza. Kościół wzniesiono w końcu XIII wieku w stylu wczesnego gotyku. Z roku 1305 pochodzi wzmianka o wieży kościelnej, która została następnie przebudowana około 1520 roku i w XVIII wieku. Świątynia zachowała plan charakterystyczny dla wczesnośredniowiecznych kościołów wiejskich położonych w pobliżu Jeleniej Góry. Budowla jest orientowana ( wejście do kościoła znajduje się od strony południowej), jednonawowa, z dwuprzęsłowym prezbiterium, które przykrywa sklepienie krzyżowo-żebrowe, z gurtami spływającymi przyściennie, półcylindryczne kolumienki zwieńczone kapitelami o kielichowych formach, pokrytych listowiem dębu. Elementy swoją stylistyką tkwią jeszcze we wcześniejszej epoce romańskiej. W narożnikach prezbiterium występują służki wieloboczne, nadwieszone na ostrosłpowych wspornikach. Prostokątną nawę kościoła kryje strop kasetonowy. Wśród jej wczesnogotyckich elementów wymienić należy trzy portale. Najciekawszy znajduje się w ścianie północnej. Niektóre okna kościoła wypełniają późnogotyckie maswerki. W zakrystii zachowała się kamienny lawaterz ( umywalnia w zakrystii ). Przypory w prezbiterium zostały nakryte siodłowymi daszkami z płaskorzeźbionymi trójliśćmi w zwieńczeniach. Wnętrze kryje bardzo wartościowy zespół zabytków z czasów średniowiecza, ale przede wszystkim z okresu nowożytnego. W kruchcie północnej umieszczony jest późnogotycki krucyfiks , pochodzący z grupy Ukrzyżowania, umieszczonej na tak zwanej belce tęczowej, istniejącej niegdyś pod arkadą oddzielającą prezbiterium od nawy. Główny ołtarz został ufundowany przez właściciela wsi Lestów i zbudowany w latach 1605-1615 w stylu manierystycznym. Niezwykle bogaty w formy rzeźbiarskie i snycerskie, a także wymowę ikonologiczną, przedstawia między innymi dzieje zbawienia i odkupienia. Jego autorem jest śląski snycerz M.C. Adamus. Dekoracja ołtarza zawiera cały repertuar form typowych dla tego okresu, jak ornament zawijany, okuciowy, pilastry hermowe, główki aniołów i lwów. Plastyczność całości podkreślają kolumny, sterczyny i pilastry hermowe. Z 1615 roku pochodzi również manierystyczna ambona. Do czasów obecnych zachował się kosz kazalnicy z malowanymi postaciami ewangelistów i baldachimem. Wcześniejsza chrzcielnica, rzeźbiona w piaskowcu, posiada wykute na czaszy herby znanych śląskich rodów: von Lest, von Stosch, von Reibnitz i von Hochberg. Wystrój prezbiterium uzupełniają renesansowo-barokowe stalle i empora kolatorska, wykonana w formie balkonu umieszczonego na jednej ze ścian prezbiterium, w którym zasiadała rodzina właściciela wsi i donatorów koscioła. Zdobi ją dwanaście scen ze Starego Testamentu, wśród których wyróżniają się bardzo realistyczne akty Adama i Ewy, przedstawione na tle leśnego pejzażu. W prezbiterium zachowały się również renesansowe nagrobki Baltazara Schaffgotscha i jego żony Magdaleny. Kościół otoczony jest kamiennym murem. Stojący do niedawna przy drodze kościół ewangelicki wzniesiony został w 1744 roku na planie wydłużonego ośmiokątu z dostawioną w 1911 roku wieżą. Po kościele pozostała tylko wieża.

• Tekst pochodzi ze strony Jeżów Sudecki.

Wokół starej chrzcielnicy wyrzeźbione są cztery herby, a mianowicie: von Hohberg, von Lest, von Axleben oraz von Stosch.

A teraz rys historyczny Czernicy:
Czernica położona w Górach Kaczawskich na wysokości około 360 m n.p.m. Duża wieś w malowniczym rozszerzeniu dolin zbiegających się tu rzeczek: Lipki i Ochotnicy. Leży 12 km na północ od Jeleniej Góry. Najstarsze dzieje wsi sięgają około 1300 roku, kiedy to w dokumentach wymieniano ją jako Langenow. Początki historii wsi Czernicy (Langenau) wyznacza tutejszy kościół parafialny wzniesiony w XIII w , ale dzieje własności czernickich dóbr można zacząć dopiero od połowy następnego stulecia. Umożliwiają to informacje zawarte w herbarzach oraz heraldyczna dekoracja elewacji obecnego pałacu. Ma ona zasadnicze znaczenie dla dziejów włości do początku XV w. I tak serię owych herbów rozpoczyna herb z ukośnym pasem zdobionym trzema rozetami (1340 r.) związany z rodem von Langenau, wywodzącym się z Czernicy. Kolejny herb na fasadzie obecnego pałacu z mobilium herbowym i klejnotem w postaci półbyka (1409 r.) – to herb rodu von Kittlitz, którego przedstawiciele mogli być w pocz. XV w właścicielami Czernicy, choć brak na to potwierdzenia. Trzeci z herbów (z trzema rybami na tarczy) skojarzony z datą 1518 r. odnosi się do rodu von Seidlitz. Panowie von Seidlitz byli w posiadaniu czernickich dóbr już znacznie wcześniej, bo około roku 1452, kiedy to potwierdzono Thymonowi von Seidlitz na Czernicy i jego bratu sprzedaż urzędu starosty w okolicy Wlenia z wyjątkiem starostwa w Czernicy. Ponadto w miejskiej księdze Lwówka pod datami 1481, 1485 i 1494 wymieniony został Jorge Seidlitz młodszy na Czernicy. I w końcu ostatni wzmiankowany właściciel z tego rodu to Hans von Seidlitz (1518 r.). Ród von Seidlitz wzmiankowany około roku 1165 był bogato uposażony i w XVI w. posiadał dobra głównie na terenie księstwa świdnickiego. Kolejnymi właścicielami Czernicy byli przedstawiciele śląskiego rodu, uposażonego wieloma dobrami na terenie Pogórza Sudeckiego rodu Schaffów zwanych Getsche. Ten herb wraz z datą 1535 umieszczono na wschodniej elewacji pałacu. Daty tej nie udało się potwierdzić w kontekście posiadania czernickich dóbr przez Schaffgotschów, ale w literaturze przedmiotu znaleziono wiele danych o póżniejszym właścicielu wsi – Balthasarze, panu na Czernicy i Gródku Wleńskim. Był on synem Caspara Schoffa na Chojniku i Karpnikach oraz Anny von Liebenthal. Posiadając już Czernicę przejął w roku 1556 Gródek Wleński, ponieważ zamek znajdował się blisko jego siedziby. Balthasar von Schaff zwany Gotsche zmarł w roku 1564, jak dowodzi tego data na jego płycie nagrobnej w kościele w Czernicy, obok umieszczona jest płyta nagrobna żony Magdaleny, baronówny von Kittlitz. Po śmierci Balthasara Schoffa Czernica przypadła jego córce Annie, żonie Sebastiana von Zedlitz. Ale wydaje się, iż w latach 70-tych XVI w. faktyczną władzę w czernickich dobrach miała matka Anny Magdalena von Kittlitz, która w roku 1567 przekazała Gródek Wleński swemu zięciowi. Niedługo później to jest w roku 1574 Czernica wraz z Gródkiem Wleńskim odegrały pewną rolę w dziejach śląskiej reformacji, stając się miejscem dysputy teologicznej. Gdy syn Balthasara Balthasar II osiągnął pełnoletność i stał się właścicielem Czernicy Sebastian von Zedlitz przekazał mu i jego braciom Gródek Wleński. Balthasar II Schaff zwany Gotsche, również żonaty z przedstawicielką rodu von Kittlitz zmarł w roku 1595 bez pozostawienia potomka i według Sinapiusa pochowany został w kościele w Czernicy. Data 1598 powiązana na elewacji obecnego pałacu z herbem wypełnionym trzema rozetami sugeruje, iż panowie von Lest weszli w posiadanie czernickich dóbr niedługo po śmierci Bathasara II Schaffa. Dowodzi tego również herb Lestów na pochodzącej z końca XVI w. chrzcielnicy z czernickiego kościoła. Niewiele późniejszą fundacją tej rodziny jest ołtarz z roku 1603. Z zachowanych na nim inskrypcji wynika, iż w końcu XVI w. właścicielem Czernicy był Melchior von Lest, zmarły w roku 1600. Na tymże ołtarzu znajduje się też napis przypominający o przystąpieniu w roku 1604 do komunii dwóch młodych Lestów. Panowie von Lest, którzy mieli swe gniazdo rodowe na terenie księstwa głogowskiego, w pocz. XVI w wzmiankowani są już na terenie księstwa świdnicko - jaworskiego. Ich główną siedzibą, z której wywodzą się późniejsze trzy linie rodu: rząśnicka, czernicka i wojcieszowska był zamek w Skale (Holsfein). Około roku 1672 posiadaczami Czernicy i Płoszczyny (Flacheseiffen) byli bracia Mikołaj i Oswald von Lest, z którymi związana była rodzinna tragedia (bratobójstwo). Oswald von Lest zmarł w roku 1679. Panowie von Lest posiadali jeszcze Czernicę w początkach XVIII w., o czym świadczył epitafijny kartusz wypełniony herbem rodowym oraz ozdobiony motywem panopliów i liści akantu. Już przed rokiem 1728 Czernica stała się własnością przedstawicieli rodu von Glaubitz z Alt-Gabel w okolicach Szprotawy. Panowie von Glaubitz przybyli na tereny księstwa świdnicko-jaworskiego w 1626 roku. W czasach, gdy powstawało dzieło Sinapiusa, właścicielem Czernicy był Hans Christoph von Glaubitz und Alt gabel posiadający również Walditz w okręgu lwóweckim i Brunów w jeleniogórskim, który pozostawił czterech synów. Jednym z nich był zapewne Christoph Ferdinand, który w roku 1744 był właścicielem Czernicy. Dobra te przeszły póżniej na jego córkę Henriettę Sophię, która wniosła je około roku 1745 w wianie wraz z Płoszczyną swojemu mężowi Christanowi von Schweinitz. Po śmierci męża około roku 1774 Henrietta nadal posiadała czernickie dobra i ją to zapewne właśnie wymienił Zimmermann w roku 1786. Około roku 1803 Czernica i Płoszczyna włączone zostały w skład dóbr rodziny von Forster, podobnie jak i inne majątki na terenie Śląska. Około roku 1830 właścicielem czernickich dóbr był Ernst Ferdinand von Forster na Iwinach (Mittlau),syn nobilitowanego w roku 1786 Jeremiasa von Forster. Herb Forsterów (cztery połączone rozety) wyobrażano na elewacji zachodniej obecnego pałacu. Około roku 1786 wieś Czernica dzieli się już na dwie części – Czernicę Górną (tą o starszej tradycji) i Dolną, gdzie utworzono nowy folwark należący do innych właścicieli. Około roku 1870 Czernica była w posiadaniu Leopolda Schollera, tajnego radcy handlowego w Durren pod Akwizgranem, posiadającego na Śląsku również i inne dobra (ok. ośmiu). Po jego śmierci w r. 1886 wszyskie te włości uzyskali spadkobiercy, a w tym Czernicę Górną otrzymał Leopold Scholler, królewski radca handlowy z Wrocławia, który posiadał też Strachowice (Strachwitz).W roku 1894 właścicielami Czernicy Górnej byli Leopold Scholler wraz ze swym zięciem Dietrichem von Klitzing. Niedługo póżniej nastąpił podział dóbr, w wyniku którego Leopold Scholler pozostawił sobie Strachowice,a córce Adeli i zięciowi przekazał Czernicę i Płoszczynę. Po śmierci męża (ok. 1930r) właścicielką tych dóbr została wdowa po nim Adela. Budynek obecnej szkoły podstawowej przed II wojną światową pełnił funkcję placówki opiekuńczej. Placówkę opiekuńczą „Fridenshort” ( tzw. ochronkę) prowadzoną przez zakonnice założyła w 1890r. Eva von Trele-Winkler w Miechowicach koło Bytomia. Celem pracy ośrodka była opieka nad dziećmi i młodymi ludźmi, którzy cierpią biedę. Następnie powstały kolejne placówki w różnych miejscach kraju, między innymi w Czernicy. Fridenspforte-Langenau Niederschlesren (ochronka w Dłużewie na Dolnym Śląsku) została nabyta w 1908 roku. Był to okazały wiejski budynek z dużą parcelą, stajnią, chlewem i stodołą. Placówka stanowiła pierwsze wsparcie dla kobiet i dziewcząt po odsiedzeniu kary. Najpierw kierowała ochronką siostra Veronika von Wechmar, a następnie siostra Martha Scharnhauser. Od 1930r. zarządzała obiektem Siostra Helene Freundel, która przyjmuje w większości młode dziewczyny. Dziewczęta pracowały w ogrodzie, stajni a poza tym funkcjonowała tutaj duża szwalnia do celów krawieckich i bieliźniarskich. Zleceniodawcami byli właściciele sklepów w Jeleniej Górze i okolicy. Tak troszczono się o utrzymanie placówki. W tak zwanej „III Rzeszy” przyjmowano przede wszystkim dziewczęta słabo rozwinięte umysłowo, którymi rodzice nie chcieli się opiekować. 13 marca 1945 roku wysiedlono mieszkańców ochronki. (Notatki pochodzą od siostry Margarety Volkel z placówki we Freudenbergu w Niemczech).

Czernica, jej historia według innych źródeł
Czernica należy do najstarszych wsi Gór Kaczawskich, była też jedną z największych posiadłości rycerskich. Powstała prawdopodobnie w II połowie XIII wieku, bowiem na ten okres datowane są najstarsze fragmenty kościoła, zachowała się też wzmianka, że w 1273 rok wieś lokowano. Z około 1305 roku pochodzi informacja o istnieniu kościoła, a w 1396 roku wymieniono proboszcza Srekowicza. W XV wieku w Czernicy i okolicy prowadzono poszukiwania złota i srebra, ale niewiele wiadomo o ich efektach. Apogeum poszukiwań przypadło na około 1470 rok, a więc mniej więcej w tym samym czasie co w pobliskim Jeżowie Sudeckim i Dziwiszowie. O możliwości występowania tu złota wspomniał też w swoim dziele Kasper Schwenckfeldt. Wieś leżała w kasztelanii wleńskiej, ale od początku stanowiła własność prywatną. Jej właściciele zmieniali się dość często, ale zawsze należeli do czołowych śląskich rodów. W XIV wieku Czernica była własnością von Kittlitza, potem von Zedlitzów, a następnie von Schaffgotschów, którzy wznieśli tu w 1543 roku nawodny dwór obronny. Być może wykorzystali jakąś starszą budowlę, ponieważ w wielu źródłach mowa jest o początku dworu-zameczku odnoszącym się do XIV wieku. W 1552 roku urodził się w nim jeden z największych przedstawicieli rodu, Christoph, do którego należała większość Kotliny Jeleniogórskiej, Karkonoszy i Gór Izerskich, a także inne posiadłości. Już wtedy wieś była silnym ośrodkiem protestantyzmu. Ewangelicy w 1542 roku przejęli kościół parafialny. Często przytaczano w opisach fakt odbycia w dworze sławnej dysputy teologicznej pomiędzy głośnym wówczas pastorem Mathiasem Flaciusem Illyricusem z Magdeburga (Wittenbergi) a Jacobem Colerusem z Zagrodna, wspieranym przez okolicznych pastorów. Przedmiotem dysputy był grzech pierworodny a wolna wola człowieka. Odbyła się ona 12.05.1574 roku, a poprzedziła ją dysputa na Wleńskim Gródku. Na przełomie XVI/XVII w. Czernica musiała być jednym z najbogatszych majątków w okolicy, świadczy o tym m. in. zachowane wyposażenie kościoła i przebudowanego dworu, który stał się właściwie zamkiem. Od 1598 roku wieś stanowiła własność i siedzibę rodową von Lestów. Niestety okres wojny 30-letniej przyniósł Czernicy znaczne straty. Najpierw w 1622 roku przeciągały tędy oddz. Lisowczyków w drodze z Jeleniej Góry pod Lwówek. Liczyły rzekomo 8.000 tys. żołnierzy i ciurów. Kroniki przytaczają fakt, że podobno aż 7 tygodni bronił się przed nimi we dworze von Lest, wspólnie z Heinrichem von Spillerem z Pasiecznika. Prawdopodobnie dwór oblegał jakiś mniejszy oddział, ale i tak musiała to być silnie obronna budowla. Wkrótce potem do wsi dotarł z oddziałem wojsk cesarskich hrabia von Dohna, któremu von Lest musiał zapłacić 3.000 talarów okupu za odstąpienie od zniszczenia dworu. Po zakończeniu wojny 30-letniej dobra pozostały w rękach von Lestów. W 1654 roku miała miejsce tzw. redukcja kościelna, tzn. zwrócono go katolikom. Znana tragedia rozegrała się we dworze 30.04.1672 roku, gdy podczas pijackiej sprzeczki Oswald von Lest zabił swojego brata Nicolausa. Po tym morderstwie uciekł do Saksonii, ale po 3 latach wrócił i po uiszczeniu grzywny w wysokości 1.000 dukatów i podobno postawieniu bratu pomnika na Czyżyku, ponownie objął majątek. Dalsze dzieje posiadłości są także burzliwe, chociaż już nie tak tragiczne. Nadal często zmieniali się właściciele. Kolejnymi byli von Dobschűtzowie, von Glaubitzowie, wreszcie w XVIII wieku von Festenberg-Packisch, który miał już sąsiednią Bystrzycę. Wieś chyba od końca XVII wieku dzieliła się na Czernicę Górną i Dolną, ale początkowo obie części pozostawały w tych samych rękach. W 1726 roku z majątku płacono 1.875 talarów podatku, a chłopi dodatkowo 1.124 talary. W latach 1743-44 wzniesiono kościół ewangelicki. Do parafii należały Płoszczyna i Nielestno, a formalnie także – Strzyżowiec. W 1756 roku zbudowano kantorówkę. Około połowy XVIII wieku posiadłości rozdzieliły się i w 1756 roku majątkiem w Czernicy Górnej, którego wartość szacowano aż na 23.992 talary, władał von Schweiniz. Mieszkało tu 26 kmieci, 17 zagrodników i 86 chałupników, wśród nich 22 rzemieślników. Z kolei Czernicę Dolną posiadał hrabia von Kottulinsky. Jej wartość szacowano na 8.447 talarów, mieszkało w tej części 18 kmieci, 9 zagrodników i 79 chałupników, wśród nich 7 rzemieślników. Wieś stanowiła wówczas ośrodek włókiennictwa chałupniczego. Były to więc ludne, bogate posiadłości, połączone zresztą z sąsiednimi majątkami w duże klucze. W 1780 roku zbudowano we wsi szkołę ewangelicką. W 1786 roku właścicielką Czernicy Górnej była pani von Schweiniz, właściciel Czernicy Dolnej pozostawał ten sam. W Czernicy wymieniano wówczas 2 kościoły, 2 plebaniie i 2 szkoły (katolicką i ewangelicką). W Czernicy Górnej były ponadto 2 folwarki, 2 młyny wodne,a mieszkało 28 kmieci, 22 zagrodników i 81 chałupników. Natomiast w Czernicy Dolnej był młyn wodny, a mieszkało 18 kmieci, 9 zagrodników i 60 chałupników. W 1787 roku Czernica Górna drogą dziedziczenia dostała się w ręce von Förstersów. W początkach XIX wieku w całej wsi mieszkało 16 kmieci, 86 zagrodników i 18 chałupników. W 1825 roku Czernica Dolna należała do hr. Theresy von Hoyos ( z domu von Schlabrendorf). Było tu 89 domów, szkoła ewangelicka z nauczycielem i młyn wodny. Czernica Górna należała do W. Ernesta Ferdinanda von Ferstera. Były tu 142 domy, dwór (zwany starym zamkiem) i pałac z folwarkiem, 2 kościoły, 2 szkoły( tylko ewangelickie ze stałym nauczycielem), 2 młyny wodne i wapiennik. W 1840 roku właścicielką Czernicy Dolnej pozostawała hr. Theresa von Hoyos und Sprinzenstein. Wymieniono tam 87 domów, szkołę ewangelicką, wapiennik, 2 gospody, kamieniołom piaskowca, w którym wyrabiano kamienie młyńskie o wartości 24 talarów. Wśród mieszkańców było 165 prządków i 13 rzemieślników. Właścicielem Czernicy Górnej był mjr Ernest Friedrich von Förster z Iwin koło Bolesławca. W jego części były 144 domy, dwór i pałac ( zameczek) przy folwarku z owczarnią, w której trzymano 700 merynosów. Ponadto był kościół ewangelicki z pastorówką i szkoła, w której uczył nauczyciel i 2 pomocników nauczyciela, obsługujących szkoły filialne w Czernicy Dolnej i Płoszczynie. Była tez szkoła katolicka, nabożeństwa odbywały się tylko 4 razy w roku. Wymieniano ponadto 2 młyny wodne o 4 kołach, młyn o napędzie konnym, tartak, browar, gorzelnię i 5 gospód. Wśród mieszkańców było 170 prządków, 4 tkaczy płótna i 25 innych rzemieślników. W 1861 roku dobra Czernicy Górnej nabył radca kameralny Leopold Schoeller von Dűrren. W 1863 roku jego majątek obejmował 1.230 morgów gruntu, a chłopi mieli 2.900 morgów, natomiast majątek w Czernicy Dolnej był nieobsadzony, chłopi w tej części mieli 1.800 morgów ziemi. W 1870 roku majątek tajnego radcy handlowego Leopolda Schöllera zu Dűrren bei Aachen obejmował 1.224 morgi i przynosił 1.633 talary rocznego dochodu. Właściciel tu nie mieszkał, rezydował jego pełnomocnik. Od 1892 roku majątkiem władała córka Adela, która wyszła za Friedricha von Klitzing-Schierokau. W drugiej połowie XIX wieku wieś Czernica zyskała pewną popularność wśród turystów, bowiem przechodziła tędy trasa z Wlenia do Jeleniej Góry przez Jeżów Sudecki lub Siedlęcin. We wsi istniała gospoda. Turystów przyciągał kościół, szczególnie renesansowy ołtarz z około setką figur, a ponadto tzw. stary zamek, szczególnie po przebudowie w początkach XX wieku. W latach 1910-1911 dostawiono wieżę przy kościele ewangelickim. Jednak Czernica właściwie nigdy nie doczekała się należytej popularności. Wiele przewodników w ogóle nie zamieszczało informacji i opisów, wieś stała się też oficjalnym letniskiem. Według niepotwierdzonych źródeł we wsi podobno w czasie II wojny światowej był mały obóz pracy. Pod koniec wojny, prawdopodobnie w 1944 roku, Niemcy ukryli w Czernicy duży zbiór muzykaliów (cenne instrumenty i nuty), które po wojnie przejęła Armia Czerwona. W pałacu i zabudowaniach folwarcznych ulokowano gospodarstwo państwowe, stanowiące potem filię PGR- u z Nielestna. Wieś zasiedlili repatrianci, częściowo osadnicy wojskowi. Już w 1947 roku powstał tu całkowicie amatorski teatr ludowy, który dał przedstawienie powtarzane potem w innych miejscowościach. Wznowił swoją działalność w 1957 roku i ponownie w 1964 roku. Była to bardzo oryginalna i nietypowa inicjatywa kulturalna. Jego działalność pozwoliła między innymi na wyposażenie miejscowej OSP. W latach 80-tych Czernica zasłynęła jeszcze bardzo oryginalną inicjatywą, założono tu pierwszy (i chyba jedyny) w kraju wiejski klub tańca towarzyskiego „Czertan”, którego twórcą był Józef Pałka. Fakt ten spopularyzował Czernicę w kraju. Zmienne koleje przechodził pałac. Przez wiele lat mieścił się w nim ośrodek kolonijno-wczasowy. Potem w latach 70-tych przejęła go KW Milicji w Jeleniej Górze, a w stanie wojennym wykorzystywany był przez ZOMO. Dopiero przed kilku laty został sprzedany i jest obecnie siedzibą wielu firm. Wieś ma korzystne położenie i warunki glebowo-klimatyczne, co powoduje, że rozwija się, aczkolwiek liczba mieszkańców utrzymuje się stale poniżej stanu przedwojennego. Sporo domów odremontowano, pojawiają się i nowe, przystosowane do przyjmowania letników albo wznoszone jako letniskowe. Także mieszkańcy Jeleniej Góry zaczynają budować tu swoje siedziby. Rozwija się agroturystyka i placówki usługowe dla jej potrzeb. Ciągle jednak walory Czernicy nie są należycie wykorzystane. Jest to między innymi wynikiem tego, że pomijają ją znakowane szlaki turystyczne.

• Tekst pochodzi ze strony Parafia św. Michała Archanioła w Czernicy.

Wyciąg z inwentaryzacji hrabiego Hoverdena

• 1558. Schaf-Gotsche, Magd., Tochter des Balthasar.

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Grabsteine mit den Figuren der Verstorbenen in Lebensgröße für:
  1) einen Ritter, vermutlich Balthasar Schaffgotsch + 1564, in einer Pilasterstellung mit sehr zierlicher Früh-Renaissance-Füllung.
  2) Magdalena, Tochter Herrn Sebastians von Zedlitz + 1577.
  3) zwei Grabsteine für Frau Magdalena, geborene Kittlitz aus dem Hause Schweinitz, Kreis Grünberg, Hausfrau Balthasar (I) Schaffgotsch', + 1588.

Epitafium Melchera von Loeben † 1561

               

               

               

               

Rozbudowane epitafium z pełnopostaciową rzeźbą Melchera (Melchiora) von Loeben, zmarłego w sobotę po dniu św. Jakuba miesiąca lipca 1561 roku. Był synem Melchiora von Loeben z Korzycowa oraz Hedwig von Bomsdorf z Szydłowa. Babką macierzystą była von Rothenburg, dziadkiem był Balthasar von Loeben a babką rodową von Kalckreuth z Klępska. Mógł być zięciem Balthasara Schaffgotsche i Magdaleny von Kittlitz, bo mieli najstarszą córkę Magdalenę o której tylko wiemy że zmarła w 1558 roku. U góry znajdują się cztery herby rodzinne. Patrząc od lewej strony to von Loeben, von Bomsdorff, von Kalckreuth i von Rothenburg.

A[N]NO 1561 DEN SONOBENT NACH IACOBI DES MONDES IVLI VM 8 VHR IST DER EDLE VND ERENTFESTE MELCHER VON LOEBE ZV ZVLCHAW SEINES ALTERS XXX IAR VND IST ALHIER ZV LANGENAW SELIGLICHEN ENTSCHLAFEN VND WIE EIN CHRIST BEGRABEN DEM GOT GNEDICK VND BARMHERCZIG SEI

Tłumaczenie płyty Melchiora - dr hab. Marek Biszczanik, profesor Uniwersytetu Zielonogorskiego: 'W roku 1561 w sobotę po dniu św. Jakuba miesiąca lipca o godzinie 8 zmarł był w wieku lat 30 błogosławion szlachetny i czcigodny Melchior von Löbe z Sulechowa, tu w Czernicy [Langenau] po chrześcijańsku pogrzebion, któremu oby Bóg był łaskaw i miłościw'.

Na końcu kilka słów ode mnie. Otóż Hans Lutsch w swoim opracowaniu napisał iż jest to Balthasar Schaffgotsch i wszyscy zaraz po nim nie sprawdziwszy zaczęli także pisać iż jest to Balthasar Schaffghotsch. Niestety, Lutsch nie pierwszy raz popełnił wielki błąd. Przypuszczam, że nawet w tej miejscowości nie był a korzystał jedynie z notatek innej osoby. Bo wystarczyło jedynie przeczytać treść inskrypcji a już wiedziałoby się, że jest to Melcher von Loeben. A druga sprawa. Bardzo istotną rolę przy płytach nagrobnych lub epitafiach odgrywają herby rodzinne. A niestety, żaden z czterech herbów nie jest z rodziny Schaffgotsch. A więc wypadałoby poprawić niewłaściwe wpisy na swoich stronach, bowiem nie wypada powielać bez przerwy tych samych błędów skoro prawda jest zupełnie inna.

Balthasar Schaffgotsch syn Caspara Schaffgotsch z Rybnicy i Anny zd. von Liebenthal, w 1549 roku ożenił się z Magdaleną von Kittlitz ze Świdnicy koło Zielonej Góry, a zmarł w 1564 roku w Cieplicach i tam został pochowany w podziemiach kościoła, razem z innymi członkami rodziny.

Epitafium Magdaleny Schaffgotsch † 1588

               

               

               

               

               

               

               

Rozbudowane epitafium z pełnopostaciową rzeźbą Magdaleny Schaffgotsch zd. von Kittlitz, córki Balthasara II von Kittlitz ze Świdnicy i Ocic koło Zielonej Góry oraz Anny von Loeben z Konotopu. W 1549 roku poślubiła Balthasara Schaffgotsch. Zmarła w 1588 roku w Świdnicy koło Zielonej Góry, gdzie została także pochowana. Wokół postaci zmarłej umiejscowionych jest osiem herbów rodzinnych. Po stronie ojczystej von Kittlitz, von Promnitz, von Knobelsdorf i von Lamminger a po stronie macierzystej von Loeben, Schaffgotsch, von Bischofswerdt oraz von Schwenkfeldt.

Na końcu kilka słów ode mnie. Otóż przepiękne epitafium zostało, a śmiało można to powiedzieć, prawie zniszczone przez wielokrotne malowanie niewłaściwymi farbami. Przecież obecnie inskrypcji, ani właściwej ani modlitewnej nie da się już odczytać. Na dodatek farba zaczyna się łuszczyć, co wygląda paskudnie. Jeżeli tak ma wyglądać konserwacja zabytków sakralnych, to aż boję się co będzie dalej. Do czego posuną się niektórzy proboszczowie.

Płyta nagrobna córki Abrahama von Lest † 1606

               

               

               

               

               

Płyta nagrobna córki Abrahama von Lest z Czernicy zmarłej 6 marca 1606 roku. Wokół postaci dziewczynki cztery herby rodzinne. Po stronie ojczystej von Lest i von Hohberg a po stronie macierzystej von Axleben oraz von Stosch.

ANNO 1606 DEN 6 MARTY STARB . . . . . EDLEN WOLEHRENVESTEN WOLBENAMTEN HERRN ABRAHAM V. LEST AVF LANGENAV SEINER TOCHTERLEIN JOHA

Płyta nagrobna córki Abrahama von Lest † 1611

               

               

Płyta nagrobna córki Abrahama von Lest z Czernicy, zmarłej 6 kwietnia 1611 roku przy urodzeniu. Wokół postaci dziewczynki cztery herby rodzinne. Po stronie ojczystej von Lest i von Hohberg a po stronie macierzystej von Axleben oraz von Stosch.

Ad: 1611 DEM 6 APRIL IST
IN SEINER GEBORDT SEH
LIG VOR SCHIEDEN DES ED
LEN GESTRENGEN EHRENVESTEN
HERRN ABRAHAMS V. LEST HERR
AVF LANGENNAW LIEBES
TOCHTERLEIN

Płyta nagrobna córki Abrahama von Lest † 1613

               

               

Płyta nagrobna córki Abrahama von Lest z Czernicy zmarłej 30 listopada 1613 roku. Wokół postaci dziewczynki cztery herby rodzinne. Po stronie ojczystej von Lest i von Hohberg a po stronie macierzystej von Axleben oraz von Stosch.

ANNO 1613 DEN 30 NOVEMB. IST HERRB ABRAHAM VON LEST AVF LANGENAW TOCHTERLEIN SEINER GEBVRT VER SO . . . . .

Epitafia Oswalda von Lest oraz jego syna Johannesa

Dwa barokowe epitafia. Po lewej stronie Oswalda von Lest z Czernicy, urodzonego 7 stycznia 1645 roku a zmarłego 29 sierpnia 1685 roku oraz po prawej - jego syna Johanna Leopolda Oswalda, urodzonego 25 sierpnia 1677 roku a zmarłego 2 maja 1679 roku. Matką jego była Magdalena Tugendreich Lest zd. von Reibnitz.

Epitafium Oswalda von Lest † 1685

               

               

Barokowe epitafium Oswalda von Lest z Czernicy, urodzonego 7 stycznia 1645 roku a zmarłego 29 sierpnia 1685 roku w wieku 40 lat. Jego dotyczy bardzo tragiczne wydarzenie rodzinne z 30 kwietnia 1672 roku. Otóż w tym dniu w trakcie sprzeczki w dworze z o sześć lat młodszym bratem Niclausem, będąc pijanym, zabił go. Niektóre źródła podają, że stało się to podczas pojedynku (XVII-wieczny kronikarz Roch). Po tym fakcie uciekł za granicę do Saksonii i powrócił dopiero po trzech latach. Za wstawiennictwem swojej żony zapłacił grzywnę i wrócił do swojego majątku. Wokół płyty inskrypcyjnej cztery herby rodzinne. Po stronie ojczystej von Lest i von Axleben a po stronie macierzystej von Tschammer oraz Schaffgotsch.

Epitafium Johannesa von Lest † 1679

Barokowe epitafium Johannesa Leopolda Oswalda von Lest, syna Oswalda von Lest z Czernicy i Płoszczyny oraz Magdaleny Tugendreich zd. von Reibnitz urodzonego 25 sierpnia 1677 roku a zmarłego 2 maja 1679 roku. Wokół płyty inskrypcyjnej cztery herby rodzinne. Po stronie ojczystej von Lest i von Tschammer a po stronie macierzystej von Reibnitz oraz von Nostitz.

Płyta nagrobna Niklausa von Lest † 1672

               

               

Płyta nagrobna Niklausa von Lest, urodzonego w 1651 roku, zmarłego tragicznie 30 kwietnia 1672 roku, kiedy to został zabity po sprzeczce, przez swojego o sześć lat starszego brata Oswalda. Niektóre źródła podają, że zginął podczas pojedynku (XVII-wieczny kronikarz Roch). Miał wówczas 21 lat i właśnie został przyjęty do lotaryńskiego regimentu kirasjerów. Po tym fakcie jego brat Oswald zbiegł do Saksonii skąd powrócił po trzech latach i zapłaciwszy grzywnę odkupił swoją winę.
W górnym lewym pionowym rogu wyraźna data zabójstwa. Inskrypcja bardzo nieczytelna. Ale nie ma się co dziwić, bowiem jak twierdzą mieszkańcy Czernicy, dopiero przed paru laty płyta ujrzała światło dzienne, gdyż leżała zakopana w ziemi. Wokół postaci zmarłego cztery herby rodzinne. Po stronie ojczystej von Lest i von Axleben a po stronie macierzystej von Tschammer oraz Schaffgotsch.

W tym miejscu pragnąłbym bardzo podziękować Danucie Szybińskiej-Juszczuk za włożoną pracę w prawidłowe odczytanie wszystkich herbów na tej stronie.

Krzyż nagrobny Paula Bennera † 1753

Krzyż nagrobny Paula Bennera, urodzonego 7 lutego 1685 roku a zmarłego 1 sierpnia 1753 roku.

Płyta nagrobna Georga Baumerta † 1770

               

Płyta nagrobna Georga Baumerta, urodzonego 5 kwietnia 1681 roku a zmarłego 9 października 1770 roku.

Krzyż nagrobny

Stary krzyż nagrobny

Krzyże pokutne

               

               

               

Krzyże pokutne z okresu XIV - XVI wieku lub jak inni nazywają je krzyżami pojednania po między zabójcą a rodziną zamordowanego. Podobno, jak twierdzą starsi mieszkańcy Czernicy, jeden z nich został wykonany przez Oswalda von Lest, po tym jak zabił swojego brata Niklausa.

Kościół ewangelicki

               

               

Właścicielem czernickich dóbr od 1714 roku aż do śmierci w 1748 był Christoph Ferdinand von Glaubitz, protestant oczywiście. Gdy tylko Fryderyk II Hohenzollern zajął Śląsk w 1741 r, mieszkańcy Czernicy wystąpili do króla o prawo budowy kościoła. Pod petycją, wysłaną 11 lutego 1741 r. podpisał się von Glaubitz oraz mieszkańcy Czernicy i Płoszczyny: David Binner, Johann Christian Klemm, Christian Ketzler, Christoph Schneider i kapitan Gottlieb Miller. Zezwolenie przyszło 9 marca 1742 r. Początkowo urządzono salę modlitw w długiej sali czernickiego zamku - tej samej gdzie wiek wcześniej toczyła się słynna dysputa teologiczna. Tu pierwsze kazanie - 22 kwietnia 1742 r.- wygłosił Johann Gottfried Hensel kaznodzieja z Nowej Wsi Grodziskiej. Rok później podjęto budowę świątyni. Kamień węgielny położono 15.V.1743 r., odbiór budynku nastąpił w 1 dzień adwentu 1744 r. - dokonał go M. Christian Kahl z Jeleniej Góry. Budowę prowadził mistrz murarski Schubert z Maciejowej i mistrz ciesielski Johan Christoph Stumpe z Płoszczyny.
Wzniesiono spory budynek na rzucie ośmioboku, nakryty stromym, wielospadowym dachem krytym gontem, w dolnej części połaci rozczłonkowanym małymi lukarnami pod daszkami dwuspadowymi. Otynkowane ściany przeprute były wysokimi, okrągłołucznie zamkniętymi oknami. Jednoprzestrzenne wnętrze obiegały dwie kondygnacje empor wspartych na drewnianych kolumnach. Na cele budowy, wyposażenia i funkcjonowania kościoła powołano fundację, w znacznym stopniu wspieraną przez von Glaubitza oraz przez mieszkańców - proporcjonalnie do ich stanu posiadania. I tak:
- ambonę sfinansowali: gospodarz Christoph Kohlt z Czernicy Dolnej oraz producent słodu i piwowar - Gottlieb Gottschling,
- konfesjonał - rzeźnik i urzędnik sądowy David Binner,
- chrzcielnicę - piekarz Gottlieb Stumpe,
- pierwsze organy - Christoph Burghard, kucharz dworski.
Młynarz Gottlob Gebauer ufundował szklane żyrandole, jeden żyrandol mosiężny - Gottfried Järschke z Płoszczyny, drugi mały, pod chórem - Anna Rosina Gottschling. Dekoracje ambony wykonano z fundacji rzeźnika Caspera Binnera z Czernicy, biblia norymberska na ołtarzu sfinansowana została przez trzy osoby z Płoszczyny: pani M. Baumert, państwo G. i A. M. Speer. Fundacja miała znacznie szersze cele, wśród których istotne było również wspieranie ubogich rodzin ewangelickich, zwłaszcza dzieci i tu w dużej mierze środki finansowe płynęły od żony i córki von Glaubitza. W 1767 r. zakupiono nowe, szesnastogłosowe organy, potem zamieniono wystrój ambony i baptysterium. W 1770 roku Zygmunt Schulze z Płoszczyny podarował plac, na którym zbudowano szkołę ewangelicką. Nadal płynęły dary na rzecz kościoła: cynowy krucyfiks na ołtarz główny od Christiana Schulze, dzbanek do komunii świętej ze złoconego srebra od producenta słodu i piwowara - mistrza Gottlieba Gottschlinga, świeczniki cynowe od Georga Friedricha Rüffera, nowa Kirchenagenda - cokolwiek to znaczy - od rzeźnika i właściciela karczmy sądowej w Płoszczynie - Gottfrieda Wernera oraz tkaniny jedwabne ze srebrnymi frędzlami wykonane przez młode dziewczyny z Płoszczyny. W 50-tą rocznicę powstania kościoła - w 1792 r. kaznodzieja Ernst Lebrecht Traugott zawezwał mieszkańców do wsparcia fundacji. Pojawiły się nowe dary. Portret trzeciego pastora - Christiana Benjamina Pinzgera od właściciela karczmy sądowej w Płoszczynie, kolejny szklany żyrandol ufundowany przez młodzież Czernicy, przykrywa chrzcielnicy i cynowa misa w jej środku - od dzieci ze szkoły w Czernicy, para leśnych rogów od Ch. Benjamina Schulze Młodszego z Płoszczyny oraz - od młodzieży ze wsi - dubeltowa flaga jedwabna i para trąbek, sześć kinkietów ściennych z lusterkiem - od młodzieży ze Strzyżowca, dwa lustrzane kinkiety od nieznanego z nazwiska rodzeństwa. Po bezpotomnej śmierci kantora Zahna, jego majątek przeszedł w ręce kościelnej fundacji i stanowił podstawę finansowania budowy wieży. Kamień węgielny pod jej budowę położono 24 kwietnia 1910 r., budowę zakończono na adwent tegoż roku, 1 października zawieszono trzy dzwony, z których dwa oddano później na cele wojenne. W 1911 roku kościół gruntownie przebudowano. Około 1922 r. zawieszono drugi dzwon - stalowy. W wyposażeniu kościoła znajdowały się również portrety kolejnych, bardziej zasłużonych pastorów:
- Johann Gottfried Hensel (1742-1771)
- Christian Benjamin Pinzger (1781-1788)
- Ernst Leberecht Traugott Pinzger - brat poprzedniego pastora (1789-1808)
- Samuel Gottlob Mehwald (1809-1833)
- Gustav Matthäus Schweyer (1835-1878)
- Friedrich Peter (1901-1934)
Po wojnie kościół opuszczony przez wyznawców stał pusty, ulegając degradacji, jak spora cześć ewangelickich budowli. W związku z tym,ze groził zawaleniem konserwator wojewódzki zezwolił na jego rozebranie - w 2002 r. Pozostała wieża na rzucie kwadratu, z galeryjką w ostatniej kondygnacji zwieńczona hełmem z sygnaturką

• Tekst pochodzi ze strony Parafia św. Michała Archanioła w Czernicy.